Teške mentalne bolesti u većini slučajeva nemaju nikakvu ulogu u masovnim ubistvima

Udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore apelovala su danas na sve javne poslenike i medijske radnike da maksimalno odgovorno, uz dužno poštovanje i pijetet prema žrtvama teškog zločina na Cetinju i uz posebnu osjećajnost i odmjerenost u komentarima, izvještavaju o slučajevima masovnog nasilja.

“I da sve napore ulože u prevenciju nasilja ubuduće”, saopšteno je danas iz strukovnih udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore.

Oni su se, kako su naveli, ogradili od izjava pojedinih zvaničnika o slučaju masovnog ubistva na Cetinju.

"I komentarisanja mentalnog zdravlja počinioca tog mostruoznog zločina na način da se radi o "medicinskom fenomenu i čovjeku koji je imao psihijatrijski problem", kao i da je ovo "jedan tragični događaj koji je imao zdravstvenu komponentu””, saopšteno je danas iz udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta.

Incidenti nasilja u kojima je više osoba stradalo, upozoravaju, “ne pogađaju samo pojedince i njihove porodice, već predstavljaju i javno-zdravstveni problem”.

“Medijsko izvještavanje o ovakvim događajima posebno je osjetljiva stvar jer lako mogu da se pokrenu intenzivna osjećanja kod građana, unese dodatan nemir ili podstaknu novi događaji nasilja. Senzacionalizam u izvještavanju, korišćenje neadekvatnog rječnika, nagađanja o uzrocima masovnog nasilja i psihološkog profila počinilaca, kao i simplifikacija uzroka ili okolnosti nasilja mogu doprinijeti širenju panike i dezinformacija i dodatno narušiti zdravlje onih koji su direktno doživjeli traumu kao i svih ostalih koji su indirektno pogođeni", navodi se u saopštenju.

Smjernice i preporuke relevantnih svjetskih medicinskih i medijskih instanci o odgovornom izvještavanju, piše u saopštenju, naglašavaju koliko je dokazano štetno saopštavati da se kompleksni fenomeni masovnog nasilja jednostavno mogu svesti na izolovan problem mentalnog zdravlja.

"Ovakvim izvještavanjem nanosi se velika šteta, ne samo zbog narušavanja prava i diskriminacije onih koji zaista žive sa poremećajima mentalnog zdravlja, već i zbog toga što se pažnja javnosti i nadležnih institucija skreće na pogrešan kolosjek, i zanemaruju suštinski uzroci i korijeni nasilja u društvu. Uprkos uvriježenom smatranju javnosti da su počinioci masovnog nasilja vatrenim oružjem teško mentalno oboljele osobe, kao i da su ljudi koji žive sa poremećajima mentalnog zdravlja nasilni i opasni po društvo, istraživanja govore u prilog tome da ovo nije tačno i da se radi o pogrešnom uvjerenju i predrasudi", saopšteno je iz udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore.

Brojni dokazi, navode, govore u prilog činjenici da, u najvećem broju slučajeva, nijesu formalno ustanovljeni ozbiljni poremećaji mentalnog zdravlja kod onih osoba koje su najčešći počinioci masovnog nasilja.

"Veliko istraživanje američkog Kolumbija Univerziteta pokazalo je da se ozbiljni poremećaji mentalnog zdravlja, poput psihoza, mogu povezati sa svega oko 11 odsto masovnih ubistava. Američka psihološka asocijacija dodatno potvrđuje da u oko 70 odsto slučajeva masovnih zločina iz vatrenog oružja, teške mentalne bolesti nemaju nikakvu ulogu", navode iz strukovnih udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore.

Ističu da se, predstavljajući počinioce nasilja kao mentalno oboljele osobe, stvara, s jedne strane, pogrešna slika o počiniocu, dok se istovremeno neopravdano stigmatizuju osobe koje žive sa poremećajima mentalnog zdravlja i koje u velikoj većini slučajeva nijesu nasilne.

"Nepromišljenim izjavama povećavaju predrasude"

"Ogromna većina ljudi koji žive sa mentalnim poremećajima ne predstavljaju opasnost po društvo, već su njegov integralan i neodvojiv dio, naročito ako imamo u vidu da se procjenjuje da će svaka treća osoba barem jednom u životu imati poremećaj mentalnog zdravlja”, piše u saopštenju.

Nepromišljenim izjavama u javnosti i neodgovornim medijskim izvještavanjem, navode, povećavaju se predrasude i stigmatizacija prema ljudima koji žive sa poremećajima mentalnog zdravlja, i isti neopravdano izoluju od društva.

“Dodatno, time se građani koji se suočavaju sa ovim zdravstvenim poteškoćama odvraćaju i obeshrabruju od potraživanja ili prihvatanja stučne pomoći”, ukazali su iz udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore.

 

Javna komunikacija u takvim krznim trenucima, navode, od izuzetne je važnosti.

“Pogrešne interpretacije su za svaku osudu, budući da je takvo izvještavanje nepotrebno, netačno, neetično i neprofesionalno, čime se ne narušava povjerenje samo u zdravstveni sistem, nego i u ozbiljnost i kompetentnost svih drugih aktera u rukovođenju kriznim situacijama", piše u saopštenju strukovnih udruženja psihijatara, psihologa i psihoterapeuta Crne Gore.

U teškom zločinu 1. januara na Cetinju, za koji je osumnjičen Aco Martinović (45), ubijeni su devetogodišnji Vukan i njegov pet godina stariji brat Jovan Vuletić, njihov stric Mirko Vuletić (45), Radovan (70) i Radmila Martinović (63) i njihovi tridesetdevetogodišnji sinovi, blizanci Miloš i Marko Martinović, Radomir Marković (70), Jošo Otašević (55), Branislav Mudreša (60), Dragana Drašković (53) i Zorica Vuletić (42), rođena sestra osumnjičenog za masakr.

Aco Martinović je iste večeri podlegao povredama nakon što je, opkoljen policijom koja je više sati tragala za njim, pucao sebi u glavu.